عنوان نشریه:مباحث 22 گانه مقررات ملی ساختمان

مباحث 22 گانه مقررات ملی ساختمان

مشكلات موجود در طراحي شهري و معماري، يكي از بزرگ­ترين موانع حضور افراد داراي معلوليت در فعاليت­‌هاي اجتماعي است. افراد داراي معلوليت علي­رغم برخورداري از قابليت­‌ها و توانايي­‌هاي بسيار، به­ دليل همين موانع از عدم دسترسي به تسهيلات محيط شهري  روبرو هستند و جامعه نيز بي­ بهره از نيروهاي بالقوه آنان است. سازگار ساختن محيط شهر با نيازهاي افراد داراي معلوليت جسمي و حركتي در واقع بازگردانيدن اين افراد به اجتماع، زندگي و فعاليت است. مجموعه ضوابط و مقررات شهرسازي و معماري براي افراد معلول جسمي_حركتي در سال 1368در مركز تحقيقات ساختمان و مسكن تهيه و به تصويب شوراي­ عالي شهرسازي و معماري رسيد.

تعاریف کلی:

• رمپ پله، راه‌پله­‌اي است كه ارتفاع پله آن 2سانتي‌متر و كف پله آن بـا عمق حداقل 65 سانتي‌متر داراي حداكثر شيب 3درصد باشد.
• رمپ ­جدول، سطح شيب­‌دار كوتاهي است كه با بريدن يا افزودن بر جدول ايجاد شود و گذر از تراز خيابان به تراز پياده­‌رو را ممكن سازد.
• رمپ جدول قطري يا گوشه­‌اي، سطح شيب­‌داري است كه در محل اتصال سواره­‌رو و پياده­‌رو در گوشه تقاطع ‌ها واقع گردد.
• سطح شيب­‌دار يا رمپ، سطح حركت پياده‌اي كه شيب طولي داشته باشد و عبور از يك تراز به تراز ديگر را ممكن مي‌سازد.

2-1-1-3-شيب پياده‌رو

2-1-1-3-1حداكثر شيب عرضي پياده­‌رو بايد 2درصد باشد(شکل1).

شکل 1-حداکثر شیب عرضی پیاده­‌رو

 ٢-١-١-3-2حداكثر شيب طولي پياده‌رو بايد 5درصد باشد. پياده­‌روهایي با شيب بيش از 5درصد ملزم به اجراي ضوابط سطح شيب­‌دار مطابق شرايط بند  2-1-2-2خواهد بود.

 2-1-١-3-3اگر بنا به شرايط جغرافيايي وجود شيب تند اجتناب­ ناپذير است، بايد يك مسير جايگزين و فرعي پيش­بيني شده و با علامت گذاري مشخص گردد.

2-1-1-6رمپ جدول

2-1-1-6-1در صورت وجود اختلاف سطح بين پياده‌­رو و سواره‌رو در تقاطع خيابان‌ها و در امتداد خط­ كشي عابر پياده، همچنين در نزديک ­ترين فاصله از محل پارک خودرو افراد داراي معلوليت و ورودي ساختمان­‌هاي عمومي بايد رمپ جدول نصب گردد.

2-1-1-6-2-رمپ جدول نبايد در مسير حركت و توقف خودرو پيشروي داشته باشد.

2-1-1-6-3-كف رمپ جدول بايد غيرلغزنده، ثابت، سخت و هموار باشد.

2-1-1-6-4-حداقل عرض رمپ جدول به استثناي بريدگي­‌هاي كناري آن بايد 90سانتي‌متر باشد(شکل2).

شکل 2-رمپ جدول

2-1-1-6-5-شيب رمپ جدول نبايد بيشتر از 8درصد و كمتر از 6درصد باشد(شکل2).

2-1-1-6-6-در مناسب­‌سازي پياده‌روهاي موجود با عرض حداقل 90سانتي‌متر، حداكثر شيب رمپ جدول بايد 15 درصد باشد.

2-1-1-6-7-در رمپ جدول‌­هايي كه داراي بريدگي در دو طرف هستند حداكثر شيب بريدگي‌ها بايد 10درصد باشد.

2-1-1-6-8-حداقل عرض آزاد پياده‌رو پس از رمپ جدول بايد 90سانتي‌متر باشد(شکل2).

2-1-1-6-9-در جايي كه عرض پياده­‌رو محدود باشد، مي‌توان از رمپ جدول موازي پياده­‌رو استفاده كرد. در اين حالت شيب پياده‌رو در محل رمپ جدول بايد بين 6تا 8درصد و حداقل عرض فضاي چرخش آن 90سانتي‌متر باشد(شکل3).

شکل 3-رمپ جدول موازی

2-1-1-6-10-در صورتي‌كه رمپ جدول به صورت قطري و يا گوشه‌اي در محل تقاطع ­ها قرار گيرد، بايد داراي فضاي آزاد 120سانتي‌متر در داخل خط­‌كشي عابر پياده باشد(شکل4).

شکل 4-رمپ جدول قطری

2-1-1-6-11-در صورتي‌كه رمپ جدول­‌ها در امتداد خط‌كشي عابر پياده قرار داشته باشند، بايد حداقل 120 سانتي‌متر فضاي آزاد در داخل خط­‌كشي عابر پياده قرار بگيرد(شکل5).

شکل 5-رمپ جدول در امتداد خط­‌کشی عابر پیاده

2-1-1-6-12-در صورتي‌كه رمپ جدول­‌هاي قطري داراي بريدگي كناري باشد. اين بريدگي­‌ها بايد 60سانتي‌متر و به صورت خط مستقيم، در هر دو طرف جدول در داخل خط­‌كشي عابر پياده قرار داشته باشند(شکل5).

2-1-1-6-13-شبكه جمع ­آوري آب‌ه­اي سطحي به هيچ عنوان نبايد در ابتدا، انتها و يا روي رمپ جدول واقع شود.

2-1-1-6-14-رمپ جدول بايد به گونه‌اي طراحي شود كه مانع از تجمع آب باران و برف در ابتدا، انتها و سطح آن گردد.

2-1-1-2سطح شيب‌دار (رمپ)

2-1-1-2-1-در صورتي كه سطح شيب‌دار در هواي آزاد واقع شود بايد داراي آبراه مناسب بوده و تخليه آب­‌هاي سطحي به گونه‌اي انجام شود كه مانع از تجمع آب باران و برف در سطح آن گردد.

2-1-1-2-2-كف سطح شيب­‌دار بايد غيرلغزنده، ثابت، سخت و هموار باشد.

2-1-1-2-3-جزييات ديگر سطح شيب­‌دار بايد مطابق شرايط بند 3-1-1-6 در ضوابط طراحي معماري باشد.

2-1-3-پل­‌هاي ارتباطي بين پياده‌رو و سواره‌رو

2-1-3-1-پيش­‌بيني پل ارتباطي بين پياده­‌رو و سواره‌رو در هر 500متر، در تقاطع‌ها و امتداد كليه خط­‌كشي­‌هاي عابر پياده ضروري است.

2-1-3-2-اتصال پل­‌هاي ارتباطي و پياده­‌رو بايد بدون اختلاف سطح باشد. در صورت وجود اختلاف سطح، رعايت ضوابط مربوط به سطح شيب‌دار مطابق شرايط بند 2-1-2-2الزامي است.

2-1-3-3-عرض پل­‌هاي ارتباطي كه در امتداد مسير پياده­‌رو نصب مي­‌شوند، بايد برابر عرض پياده‌رو باشد. حداقل عرض پل‌هاي ارتباطي عمود بر مسير پياده رو بايد 150سانتي‌متر باشد.

2-1-3-4-محل ارتباط پياده­‌رو با سواره­‌رو بايد داراي علايم حسي قابل تشخيص براي افراد داراي محدوديت بينايي مطابق شرايط بند 2-1-1-2-9باشد.

2-1-3-5-سطح پل­‌هاي ارتباطي بايد از مصالح سخت، ثابت، غيرلغزنده و هموار باشد.

2-1-3-6-در كناره­‌هاي عرضي پل ارتباطي، تعبيه­‌ي لبه­‌ي مخصوص به ارتفاع حداقل 5سانتي‌متر با رنگ متضاد با محيط الزامي است.

2-1-3-7- در طرفين عرضي پل ارتباطي بين پياده­‌رو و سواره‌رو، تعبيه­‌ي ميله دستگرد مطابق شـرايط بنـد 3-1-1-11 ضروري است.

3-1-1-1-ورودی‌­ها

3-1-1-1-1- ورودي اصلي بايد براي استفاده همگان قابل دسترس باشد.

3-1-1-1-2- پياده‌رو منتهي به ورودي قابل دسترس بايد با نشانگرهاي لمسي براي افراد با محدوديت بينايي مطابق شرايط بند 2-1-1-2-9مشخص شود.

3-1-1-1-3- ورودي ساختمان حتي‌­الامكان همسطح پياده‌رو باشد.

3-1-1-1-4- حداقل عمق فضاي جلوي ورودي براي انتظار و گردش بايد 150سانتي‌متر باشد.

3-1-1-1-5- حداقل عرض بازشوي ساختمان بايد 100سانتي‌متر باشد(شکل6).

3-1-1-1-6-ورودي قابل دسترس بايد توسط راه قابل دسترس به ايستگاه وسايل نقليه عمومي، پاركينگ قابل دسترس و محل­‌هاي سوار شدن مسافران و نيز به خيابان‌هاي عمومي و پياده‌روها مرتبط باشد.

شکل 6-ابعاد و دسترسی به ورودی

3-1-1-1-7-ورودي بايد با ايجاد راه قابل دسترس به تمام فضاها و عناصر قابل دسترس در داخل بنا يا تسهيلات، مرتبط باشد.

3-1-1-1-8- ورودي قابل دسترس بايد با استفاده از علايم بين ­المللي نشان دهنده درهاي ورودي اصلي و فرعي، قابل شناسايي باشد.

3-1-1-1-9-ورودي بايد سرپوشيده باشد. تاثير شرايط آب و هوايي فصلي، مانند بادهاي شديد و بارش برف در طراحي ورودي­‌هاي ساختمان در نظر گرفته شوند.

3-1-1-1-10- ورودي بايد روشنايي كافي داشته باشد.

3-1-1-6-سطح شیب­‌دار(رمپ)

3-1-1-6-1-سطح شیب­‌دار خارجی

_ شرايط سطح شيب­‌دار در فضاي باز خارج از ساختمان يايد مطابق شرايط بند 2-1-2در ضوابط طراحي فضاي شهري باشد.

3-1-1-6-2-سطح شیب‌دار داخلی

_ حداقل عرض سطح شيب‌دار بايد 120سانتي‌متر باشد.

_ براي سطوح شيب‌­دار تا 3متر طول، حداكثر شيب بايد 8 درصد با عرض حداقل 120سانتي‌متر باشد(شکل7).

شکل 7-شیب رمپ

_در سطوح شيب‌دار بيش از سه متر طول (تا حد مجاز 9متر) به ازاي هر متر افزايش طول 5سانتي‌متر به عرض مفيد آن اضافه و 0.5درصد از شيب آن كاسته شود.

_سطح شيب­‌دار نبايد داراي شيب عرضي باشد.

_ پيش­‌بيني يك پاگرد به عمق حداقل 150سانتي‌متر با در نظر گرفتن حداكثر طول افقي 9متر الزامي اسـت.

_ كف سطح شيب‌دار بايد غيرلغزنده، ثابت، سخت و هموار باشد.

_ در صورتي‌كه سطح شيب­‌دار ارتفاعي بيش از 25سانتي‌متر را طي كند و طول افقي آن بيش از 185 سانتيمتر باشد، نصب ميله دستگرد در طرفين آن الزامي است. مشخصات ميله‌هاي دستگرد بايد مطابق با شرايط بند 3-1-1-11باشد.

_ در سطوح شيب­‌دار با عرض بيش از 3متر، مي‌توان از ميله­‌هاي دستگرد در وسط عرض آن استفاده كرد.

_ در كناره­‌هاي عرضي و پاگرد سطح شيب‌دار پيش‌­بيني لبه محافظ، حداقل به ارتفاع 5سانتي‌متر با رنگ متضاد با محيط، به نحوي كه مانع لغزش استفاده كننده گردد، الزامي است.

_ براي هشدار به افراد داراي محدوديت بينايي، بايد نشانگرهاي لمسي رنگي با بافت متمايز در ابتدا و انتهاي سطح شيب­‌دار نصب شود.

_ در امتداد و ابتدا يا انتهاي رمپ نبايد پل‌ه­اي وجود داشته باشد. توصيه مي­‌شود كف سطح شيب‌دار كنگره­‌اي نباشد. در هر حال ارتفاع كنگره­‌ها بايد از 5ميلي‌متر كمتر باشد.

منبع

• کتاب ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد دارای معلولیت(تجدید نظر اول)، 1399.