سخن مدیر مسئول
بدون شک مسکن یکی از اساسی‌ترین نیازهای انسان است، کم توجهی به نیازهای چند بعدی انسان به ویژه محیط سکنی، خود عامل کاهش کیفیت زندگی آنها می‌گردد. مجتمع‌های مسکونی به عنوان پیچیده‌ترین و اساسی‌ترین عملکرد می‌توانند تاثیرات بسیار زیادی بر رفتار ساکنین و روابط آنها در پی داشته باشند، لذا توجه به کیفیت محیطی سکنی با تکیه بر افزایش حیات و با در نظر گرفتن انواع نیازهای انسان تاثیری عمیق بر حیات پذیری مردم دارد. امروزه ساختار شهری پرتراکم و آشفته‌ی ما به ویژه در کلان شهرهایی مانند تهران بزرگ و حتی شهرهای حاشیه‌ی آن بدون پیوند محل سکنی با حیات انسان و نیازهای او از جمله بحث‌های حائز اهمیت مهندسی بر پایه‌ی مهندسی ارزش از نگاه اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی است که بخش اعظم آن به سازمان نظام مهندسی بر مبنای تعیین کیفیت محیطی موثر بر حیات پذیری ساکنان در مسکن شهری است. که با تعریف مولفه‌های کالبدی زیست محیطی از یک بعد و ادراکی از نگاه اجتماعی و فرهنگی از بعد دیگر قابل بحث و بررسی است.
رعایت اصول و مقررات مهندسی جهت ارتقا کیفیت محیط سکنی مردم شهری از نگاه هفتگانه در تمامی رشته‌های مهندسی امری است که در ترکیب فن و هنر، علم و تکنولوژی با قوانین و مقررات ملی ساختمان می‌توانیم به پایداری محیط سکنی از جهات مختلف دست یافته و محل آرامش و سکونت را با زیر ساخت‌های اولیه که شامل آب‌رسانی مناسب، بهداشت، آموزش، بازیافت و بهره‌وری کیفیت مناسب زیست محیطی، امنیت و آسایش را به عنوان پیکره‌ای معمارانه در محیط بنا به استطاعت مردم تامین نماییم.
امروزه مکان سکنی شهری فاقد شرایط پایدار زیست محیطی و اجتماعی است قطعا بازنگری و توجه بیشتر به ضوابط و مقررات ملی ساختمان از نگاه مهندسی ما را بر آن می‌دارد که با شرایط موجود به ویژه در بافت‌های ناپایدار ویژه‌ی بحران و آشفته‌ی شهری از جمله بافت‌های فرسوده به طراحی و ساخت و ساز مسکن برای انواع اقشار جامعه با نگرش کیفی و کمی مسکن مطلوب به ویژه مجتمع‌های مسکونی در ساختار شهری پرداخته و امکانات مسکن و انتظارات از مسکن در دو بعد و اثباتی و سلبی مانند امنیت و ایمنی، آرامش و آسایش، ترویج هویت اجتماعی و هویت فردی در کمک به وحدت جامعه و حتی پایداری و استحکام ساخت و ساز مناسب را اساس کار خود قرار دهیم.
در این راستا امید است با همکاری متقابل اعضای محترم سازمان نظام مهندسی استان تهران و داد و ستد دانش و تجربه‌ی هر یک بتوانیم به افزایش اطلاعات در ابعاد مختلف طراحی مجتمع‌های مسکونی شهری پایدار در مقیاس خرد و کلان با گسترش تعاملات اجتماعی ساکنین دست یابیم.
علی کریمی آنچه
سخن سردبیر
بنابه مقوله پایداری در ساختار شهر و شهرسازی که بخش اعظم آن را زیرفضاهای معماری با کاربری مسکونی در برمی‌گیرد، توجه به مولفه‌های اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی در کنار یکدیگر جهت دریافت تعادل ساختار و بافت‌های شهری و حتی روستایی ضروری و انکارناپذیر است. که در این راستا نگرش‌های اقتصادی به علت نگرش‌های مالی و انتفاعی سرمایه‌گذاران و مسائل زیست‌محیطی بر حسب ضوابط ومقررات تا حدی مورد توجه و کنکاش قرار گرفته و همچنان نیز ادامه دارد.
اما وجه اجتماعی آن در نهایت تاسف مغفول مانده است و اصول پایداری مجتمع‌های مسکونی شهری از بعد اجتماعی شامل مواردی از جمله زیباشناسی، عدالت، آسایش، امنیت، هویت اجتماعی و سایر مباحث همچون اصالت فرهنگی و مذهبی با کم توجهی بسیاری بویژه در بعد بافت، ساختار، فرم و هندسه قرار گرفته که مستلزم بررسی و گفتمان متقابل بسیاری از صاحب‌نظران و مدیران کشوری از یکسو و متخصصان مهندسی ساختمان از جمله سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور از سوی دیگر است تا با بهره‌وری از ایده و نظرات صاحب‌نظران و متخصصان خود بتوانیم به اصول نظری پایدار مجتمع‌های مسکونی و ساکنان آنها ازیکسو و ارزیابی طراحی مسکن مناسب برای شهروندان و سنجش پایداری آنها بالاخص از نگاه اجتماعی از سوی دیگر دست یابیم.
روانشناسی محیط‌های مسکونی در ترکیب فضاهای باز و بسته از یک طرف و انسان‌شناسی بر مبنای شکل‌دهی فضاهای شهری جهت پاسخگویی به نیازهای خدماتی، رفاهی، تفریحی، آموزشی و غیره از طرفی دیگر، ما را برآن می‌دارد تا برای مقولات اقتصادی و اقلیمی به شخصیت‌پردازی هویت اجتماعی جامعه خود دست یابیم.
لذا در این شماره از نشریه پیام نظام مهندسی ساختمان استان تهران بر آن شدیم توجه به عنوان کمی و کیفی تاثیرگذار و ارائه راهکارهای مسکونی پایدار شهری بویژه در کلان‌شهرهای با تراکم جمعیت و بافت‌های در هم تنیده به دادوستد گفتمان با ارزیابی و سنجش متقابل برسیم. که امید است مورد توجه مسئولان کشوری جهت پاسخگویی به مشکل مسکن فعلی کشورمان و همچنین طراحی و ساخت پایدار انواع زیرفضاهای مسکونی قرار گرفته و آغاز گفتمان متقابل فی‌مابین باشد. طراحی آپارتمان‌های پایدار در بعد یک مجموعه از بافت شهری جدای ساخت و ساز منفرد و از هم تنیده هر یک از آنها که ما را محدود به اندکی از مقررات و ضوابط ناچیز زیرفضاهای درونی خود از جمله آکس‌بندی، ستون‌گذاری‌ها، زه‌کشی، درزهای انقطاع، ابعاد و اندازه راه‌پله آسانسورها، پاسیو و نورگیرها، سطح اشغال‌ها و یا عدم استفاده از دودکش‌های دوجداره و اتصال رایزر فاضلاب به آب باران و یا اجرای الکترود زمین و حتی پریز در حمام‌ها و غیر قرار داده است، خارج شده و به نوآوری و خلاقیت فراتر از آنچه هست بر حسب میزان دانش و تخصص حرفه‌ای خود در 7 رشته دست یابیم.
مهران قنبری مطلق
